Mei ’68. Het moet op z’n minst boeiende tijd geweest zijn. Een tijd van dromen, discussiëren, vrije liefde, taboes doorbreken, en vooral een tijd van revolutie. Toen kon dat nog allemaal, moet Bertolucci gedacht hebben. Want met zijn nieuwe film The Dreamers wil hij jongeren aansporen opnieuw te dromen over een betere wereld. … Helaas, vrees niet want na het zien van deze film zal slechts een zeldzame jongere het in z’n hoofd krijgen om voor de goede zaak op de barricades te springen. ( En wie weet deed deze ene verdwaalde jongere dat ook al voor het zien van deze film. ) Want Bertolucci houdt het vooral bij willen tonen. En werp mij gerust een molotovcocktail naar het hoofd als ik in deze kwestie onjuist ben, maar bestaat de taak van een regisseur er niet in om eerder dan te willen tonen effectief te tonen?
The Dreamers begint nochtans goed. De drie hoofdpersonages ontmoeten elkaar op het moment waarop André Langlois de stichter van de Cinémathèque wordt ontslagen. Als echte filmfanaten komt de tweeling Isabelle en Théo op straat om samen met andere filmliefhebbers te betogen. Tijdens die betoging maken ze kennis met Mathew. Een Amerikaanse student en net als broer en zus een echte cinefiel. Na deze ontmoeting wordt de ontluikende revolutie jammer maar helaas in een hoekje geduwd en trekt het trio zich van alle gewoel terug om zich met véél boeiender zaken bezig te houden. En rarara, enig idee van wat drie jonge mensen boeiender zouden kunnen vinden dan een deelname aan een wereldschokkende revolutie? …
Seks. Ja hoe kan het ook anders? Théo en Isabelle nodigen Mathew uit om bij hen te komen logeren. Hun ouders zijn een maand naar zee en zij hebben het huis voor zich alleen. Mathew gaat op het aanbod van de intrigerende tweeling in. Maar al snel merkt hij dat broer en zus een toch wel heel bijzondere relatie hebben. Zo treft hij Isabelle bijvoorbeeld slapend aan naast haar broer in bed, naakt. De twee vinden in Mathew een nieuwe vriend en betrekken hem stilaan in hun vreemde, incestueuze verhouding. Het begint heel braaf met kleine filmkwisjes. Wie niet kan antwoorden moet een opdracht doen. Maar stilaan worden die opdrachten steeds gortiger. Tot de drie mekaar uiteindelijk niet enkel op filmkennis maar vooral zwaar psychologisch testen in de vorm van allerlei erotisch getinte spelletjes.
En hier komen we bij een toch wel gevoelig punt in deze film. Bertolucci staat er voor bekend dat hij er geen doekjes om windt ( en dat is in dit geval zéér letterlijk te interpreteren ). Alles, en daarmee bedoel ik echt alles, komt in beeld. Misschien kan je daar gevoelig voor zijn maar ik vind dat dit in deze film absoluut kan. Ook al omdat Berolucci op geen enkel moment vulgair wordt. Zijn drie hoofdpersonages treiteren mekaar nu eenmaal met seksuele spelletjes dus dan is het toegestaan om dat als regisseur dan ook te laten zien. Waar ik meer moeite mee heb is met de manier waarop Bertolucci de psychologische impact van al die spelletjes op zijn personages uitwerkt. In het begin van de film toont hij heel duidelijk hoezeer de drie de drang voelen om volop te experimenteren, vooral broer en zus dan, en hoe ze op dat gebied tegenover elkaar staan. Maar na een tijd wil Bertolucci ons tonen hoe die spelletjes toch voor enorm veel vertwijfeling zorgen. Helaas maakt Bertolucci zich er dan veel te snel van af. Ook de acteurs, die trouwens heel sterk acteren, kunnen door dat gebrek aan afwerking hun personages op dat moment nog moeilijk staande houden. En dat is jammer want zo voel je jezelf als kijker op het meest cruciale moment niet meer betrokken bij die drie jonge mensen die elkaar in het diepste van hun ziel raken.
En dan, oh ja we zouden het bijna vergeten, was er ook nog die revolutie. Terwijl Théo, Isabelle en Mathew zich opsluiten gaat de revolutie verder om af en toe opnieuw op te duiken. In sirenes die je op de achtergrond hoort bijvoorbeeld of door de affiches en slogans die in beeld komen als de drie zich dan toch een zeldzame keer aan contact met de buitenwereld wagen. Of in de gesprekken van de drie die liggend op bed discussiëren over zware wereldproblemen. Het einde van de film brengt ons zelfs even terug naar de actie van de revolutie. Maar meer dan een schets van de sfeer van dat revolutionaire jaar ’68 mogen we in The Dreamers niet verwachten. Bertolucci bereikt allerminst zijn doel van het motiveren van jongeren om meer te dromen door te tonen wat ’68 betekende. Op zich trouwens al een doel waar ik met enige vertwijfeling tegenover sta. Want moeten wij het zomaar pikken dat de heer Bertolucci er van uitgaat dat jongeren van vandaag niet meer durven opkomen voor hun ideeën? Sorry meneer Bertolucci maar sommigen onder ons hebben wel een menig en steken deze niet onder stoelen of banken. Maar goed misschien kan het feit dat Bertolucci ook niet mals is voor zijn eigen generatie de pijn iets verzachten. Want als intelligent mens heeft hij gelukkig ingezien dat de fout deels bij de mei ‘68ers zelf ligt. Als die door spijt over wat ze toen deden hun eigen kinderen zelfs niets over dat revolutionaire jaar vertellen, tja hoe kan je dan van jongeren verwachten dat zij weten wat dat legendarische jaar ook voor hen, nu nog betekent? Een beetje felicitaties dus toch.
Felicitaties durf ik ook geven voor het vormelijke aspect van deze film. Naast een echte regisseur toont Bertolucci zich ook een echte cinefiel. Zijn drie hoofdpersonages praten constant over film en dat geeft hem de kans om bekende filmscènes uit enkele jaren ’30-films te laten zien. Op zich niets vernieuwend maar echte filmfans ( hoewel ook minder echte filmfans zich in deze aangesproken mogen voelen ) moeten gewoon toegeven dat het altijd aangenaam is om nog eens van een memorabel fragment uit een al even memorabele film te mogen genieten. Vormelijk zit deze film dus perfect in mekaar. Decor, regie, licht, muziek, al die elementen vormen een mooi en afgewerkt geheel. Maar helaas, helaas, na deze film had ik echt niet het gevoel dat ik dringend van een betere wereld moet dromen of, sterker nog, effectief voor een betere wereld moet zorgen en ik heb echt wel een zeer sterk vermoeden dat het deze keer niet aan mij lag.
Griet Baeten
redactie CaféCivilisé
grietb@urgent.fm